29 Φεβρουαρίου 2012

Ας γνωρίσουμε τον Πλάγιο του Πρώτου



Μετά του κυρίους ήχους περνάμε στους πλαγίους .
Οι πλάγιοι ήχοι βρίσκονται τέσσερες φωνές κατά το βαρύ τετράχορδο από τη θέση που βρίσκονται οι κύριοί τους.
Πρώτος στη σειρά των πλαγίων ή παραγώγων ήχων βρίσκεται ο πλάγιος του πρώτου (πλα΄) ο οποίος πιθανότατα να αντιστοιχεί στον υποδώριο τρόπο των αρχαίων.
Βάση : Ο πλα΄ανήκει στο διατονικό γένος και ως εκ τούτου χρησιμοποιεί τις διατονικές φθορές, η βάση του όμως διαφέρει στα ειρμολογικά όπου είναι ο Κε με τα στιχηραρικά και παπαδικά που βάση είναι ο Πα.

Κλίμακα : Χρησιμοποιεί την διατονική κλίμακα εκ του Πα (10-8-12) διαζευγμένη με μείζονα τόνο (Δι-Κε=12).

Δεσπόζοντες φθόγγοι: Στα στιχηραρικά και τα παπαδικά είναι ο Πα, Δι, Κε,ενώ στα ειρμολογικά είναι ο Κε, Νη.

Έλξεις : Ο πλα΄ αγαπά να δείχνει τον Ζω σε ύφεση, και δεν είναι λίγες οι
φορές που θα συναντήσουμε την εναρμόνιο φθορά επί του Ζω…σε αυτή την περίπτωση βέβαια προκύπτει μικτή κλίμακα (…αποτελούμενη δηλαδή από  δύο ή και περισσότερες κλίμακες και όχι αμιγώς την δική της..) Καταλήξεις : Στα στιχηραρικά μέλη γίνονται ατελείς στους Δι, Κε, εντελείς στον Πα, και τελικές στους Δι και Πα. Στα ειρμολογικά γίνονται ατελείς στον Νη, εντελείς και τελικές στον Κε. Στα παπαδικά δε, γίνονται ατελείς στους Δι, Κε, εντελείς στους Δι, Πα, και τελικές εις τον Πα. Οι οριστικές καταλήξεις ή οι καταλήξεις προς παύση γίνονται πάντα στην Βάση του ήχου, δηλαδή στον Πα.

Συστήματα : Ο πλα΄ ακολουθεί το οκτάχορδο σύστημα (διαπασών) συχνά όμως ιδίως στα ειρμολογικά μεταβαίνει και αυτό όπως και ο κύριός του, ο πρώτος κατά τροχό, όταν επί του Κε τίθεται  η διατονική φθορά του  Πα οπότε τα διαστήματα γίνονται  κατά το οξύ  αντί κε-ζω-νη΄-πα΄(10-8-12-10), σε πα-βου-γα-δι-κε (10-8-12-12).
ιδού τρεις από τις βασικές κλίμακες του πλαγίου του πρώτου.



Το ήθος του πλα΄: ποικίλλει ανάλογα με τα μέλη, άλλοτε έχει χαρακτήρα πανηγυρικό και χαρμόσυνο, και άλλοτε παθητικό και θρηνώδη, ο Χρύσανθος από την Μάδυτο μας λέει: το ήθος του πλα΄ για τα στιχηραρικά και τα παπαδικά κλίνει προς το…. φιλοίκτιρμων και θρηνώδες ενώ για τα ειρμολογικά με σύντομη χρονική αγωγή, στο διεγερτικό και χορευτικό….

Οι Ιαμβικοί στίχοι της Οκτωήχου:

Θρηνωδός ει συ και φιλοικτίρμων άγαν,
Αλλ΄ εις τα πολλά και χορεύεις ευρύθμως.
Ο μουσικό νους, όν εγνώρισε τέχνη,
Τις ή παρεκκλίνουσα κλίσις  πλαγίων;
Πέμπτον σε τάξις, αλλά πρώτον του μόνου,
Έχει σε και λέγει σε, πρώτε των πλαγίων.

Δηλαδή:

Πολλά σου μέλη είναι θρηνώδει ή εκφράζουν αισθήματα συμπαθείας, ενώ άλλα είναι πανηγυρικά , και σου θυμίζουν χορό ρυθμικό.
Όποιος έχει μουσική αντίληψη και γνωρίζει την τέχνη της μουσικής αυτός μπορεί να καταλάβει και να πει την αξία τούτου του ήχου, ο οποίος παρεκκλίνει του Α΄ήχου και είναι ο πλάγιός του.
Είσαι ο πέμπτος κατά σειρά ήχος στην τάξη σε έχει όμως και σε ονομάζει πρώτο μεταξύ των πλαγίων, επειδή κατάγεσαι  από τον Α΄ και μοναδικό μεταξύ όλων των ήχων. 
Απήχημα: Για απήχημα έχουμε τη φράση ανέανές ήτοι Πα-Γα-Βου-Παα.
Αλλά καλύτερα ζωντανά στο παρακάτω.



    
Παρακάτω παραλλαγή και μέλος από τα αναστάσιμα του ηχου...

   

                                          
                                                 
                                                             

24 Φεβρουαρίου 2012

Κυριακή της Τυροφάγου…εξορία του Αδάμ



Εδώ μπορεί να κατέβει….η νέα μας εκπομπή αναφερόμενη στην Κυριακή της Τυροφάγου.


Επίκαιρους ύμνους μας αποδίδουν οι:Αγιορείτικη αδελφότητα Δανιηλαίων, Αθ.Καραμάνης, Θρ.Στανίτσας, Χρ.Θεοδοσόπουλος, και Χαρ.Ταλιαδώρος.

Αγαπητοί αδελφοί, πιθανόν να γνωρίζετε ότι στην εκκλησιαστική μας ιστορία τρία πρόσωπα είναι εκείνα που πήραν τον τιμητικό τίτλο του Θεολόγου, αυτού δηλαδή που ομιλεί περί Θεού, και αυτοί είναι ο Ιωάννης ο Θεολόγος, ο φίλος του Ιησού, ο Γρηγόριος ο Θεολόγος ένας από τους τρείς Ιεράρχες, και ο Συμεών ο νέος Θεολόγος.
Αυτός λοιπόν ο τελευταίος μας έχει αφήσει πολύτιμη κληρονομιά μία ομιλία  περί μετανοίας και περί εξορίας του Αδάμ, από τον Παράδεισο,  πολύ επίκαιρη μιας και η περίοδος της εβδομάδας που διάγουμε, καταλήγει στην Κυριακή της Τυροφάγου, που αναφέρεται στην εξορία των πρωτοπλάστων.
Είναι συγκλονιστικό να σκεφτεί κανείς ότι τίποτα από όλα τα ανθρώπινα δεινά δεν θα υπήρχαν, αν οι πρωτόπλαστοι έλεγαν στον Θεό το <<ήμαρτον>>.
Πολύ σοφά λοιπόν η εκκλησία  μας εισάγει σε αυτό το στάδιο της άσκησης της Μ. Τεσσαρακοστής θυμίζοντάς μας ότι φταίξαμε, και πρέπει αυτή την περίοδο να εργαστούμε να κερδίσουμε το χαμένο χρόνο, για να αξιωθούμε του Σταυρού και της Ανάστασης.
Γι αυτό άλλωστε και στη Βυζαντινή αγιογραφία, που όπως λέγεται είναι το Ευαγγέλιο των αγραμμάτων, λόγω των πολλών συμβολισμών και της δογματικής που εμπερικλείει, στην εικόνα της Αναστάσεως απεικονίζεται ο Κύριος να τραβά από τον άδη  έναν άντρα και μια γυναίκα, που δεν είναι άλλοι από τον Αδάμ και την Εύα.



Αλλά νομίζω πως πολύ καλύτερα μας τα εξηγεί ο Άγιος Συμεων:
   «Ο Θεός από την αρχήν έκαμε τον άνθρωπο βασιλέα όλων όσων υπάρχουν επάνω στην γην, αλλά και αυτών που ευρίσκονται κάτω από τoν θόλον του ουρανού. Διότι βέβαια ο ήλιος και η σελήνη και τα άστρα, για τoν άνθρωπον εδημιουργήθησαν. Τι λοιπόν; Άραγε επειδή ήταν βασιλεύς όλων αυτών των ορατών, εβλάπτετο από αυτά στην απόκτηση της αρετής; Όχι, καθόλου, αλλά εάν εζούσε ευχαριστώντας τον Θεόν, ο οποίος τα εδημιούργησε και του τα έδωσε όλα, ακόμη περισσότερο θα ευδοκιμούσε. Διότι εάν δεν παρέβαινε την εντολήν του Δεσπότου, δεν θα έχανε αυτήν την Βασιλεία, δεν θα στερούσε τoν εαυτόν του από την δόξαν του Θεού. Επειδή όμως το έκαμε αυτό, δικαίως εξεδιώχθη, εξωρίσθη, έζησε και απέθανε. Και θα σας ειπώ ένα πράγμα το οποίον, νομίζω, κανείς δεν το απεκάλυψε σαφώς, αλλά έχει λεχθεί σκιωδώς. Ποίον; Άκου την Θείαν Γραφή που λέγει: «Και είπεν ο Θεός τω Αδάμ (μετά την παράβασιν εννοώ). Αδάμ πού ει;».
Γιατί το είπεν αυτό ο ποιητής του παντός; Οπωσδήποτε θέλοντας να τον φέρη σε συναίσθηση, και καλώντας τον σε μετάνοια, λέγει «Αδάμ πού ει;». Εξέτασε τον εαυτόν σου, διαπίστωσε την γύμνωσή σου! Κοίτα ποίον ένδυμα, ποίαν δόξαν εστερήθης. «Αδάμ πού ει;». Σαν να τον παρακαλή και να του λέγη: «Ναι, σύνελθε, ταπεινέ, ναί, άφησε τον τόπον όπου είσαι κρυμμένος. Από εμένα νομίζεις ότι κρύβεσαι; Ειπέ «Ήμαρτον!». Αλλά δεν το λέγει αυτό, ή μάλλον εγώ ο άθλιος δεν το λέγω, διότι ιδικό μου είναι το πάθος! Αλλά τι λέγει; «Της φωνής σου ήκουσα περιπατούντος εν τω παραδείσω, και έγνων ότι γυμνός ειμί και εκρύβην». Και τι του απήντησε ο Θεός; «Και τις ανήγγειλέ σοι ότι γυμνός ει, ει μη εκ του ξύλου, ου ενετειλάμην σοι τούτου μόνον μη φαγείν, απ’ αυτού έφαγες;». Βλέπεις, αγαπητέ, μακροθυμίαν Θεού; Διότι όταν είπε: «Αδάμ, πού ει:», και εκείνος δεν ωμολόγησε ευθύς την αμαρτίαν, αλλά είπε «της φωνής σου ήκουσα, Κύριε και έγνων ότι γυμνός ειμί και εκρύβην», ο Θεός δεν ωργίσθη, δεν τον απεστράφη αμέσως και οριστικώς, αλλά του δίδει ευκαιρίαν να αποκριθή και δευτέραν φορά, και λέγει: «τις ανήγγειλέ σοι ότι γυμνός ει; Ει μη εκ του ξύλου ου ενετειλάμην σοι τούτου μόνον μη φαγείν, απ’ αυτού έφαγες;». Πρόσεξε βάθος λόγων της σοφίας του Θεού: «Τι λέγεις, ότι είσαι γυμνός, του λέγει, κρύβεις όμως την αμαρτίαν σου; Μήπως νομίζεις ότι μόνον το σώμα σου βλέπω και δεν βλέπω την καρδίαν και τους λογισμούς σου;».
 Διότι ο Αδάμ, επειδή απατήθη, ήλπιζεν ότι ο Θεός δεν εγνώριζε την αμαρτίαν του, και έλεγε μέσα του κάπως έτσι: «εάν ειπώ ότι είμαι γυμνός, τότε επειδή ο Θεός δεν γνωρίζει, θα μου ειπή: και γιατί είσαι γυμνός; Τότε εγώ θα του απαντήσω αρνητικά και θα του ειπώ: δεν γνωρίζω, και έτσι θα του διαφύγω, και θα απολαύσω πάλι την πρώτην μου στολή. Τουλάχιστον δεν θα με εκδιώξη, τουλάχιστον δεν θα με εξορίση!». Ενώ συλλογίζετο αυτά, όπως και τώρα κάμουν πολλοί και πρώτος εγώ ο ίδιος, και κρύπτουν τα αμαρτήματά τους, ο Θεός, επειδή δεν ήθελε να πολλαπλασιάση το κρίμα του, λέγει: «Και πόθεν έγνως ότι γυμνός ει, ει μη από του ξύλου ου ενετειλάμην σοι μη φαγείν, απ’ αυτού έφαγες;». Σαν να λέγη. «Πράγματι, νομίζεις ότι κρύπτεσαι από εμέ; Δεν γνωρίζω εγώ τι έπραξες; Δεν λέγεις το «Ήμαρτον»; Ειπέ, πτωχέ: Ναι, αλήθεια, Κύριε, παρέβην την εντολήν σου, έπταισα ακούοντας την συμβουλή της γυναικός, έσφαλα πολύ ακολουθώντας τον λόγο της και παρακούοντας τον ιδικόν σου, ελέησόν με! Αλλά δεν λέγει τούτο, δεν ταπεινώνεται. Νεύρον από σίδερον ο αυχένας της καρδίας του, όπως ακριβώς είναι και ο ιδικός μου. Διότι εάν έλεγε αυτό, θα έμενε στον Παράδεισο, και όλον εκείνον τον κύκλο των μυρίων κακών, τον οποίον υπέστη όταν εξωρίσθη και έμεινε κάτω στον Άδη τόσους πολλούς αιώνες, θα τον είχε αποφύγει τότε με έναν μόνον λόγο.
Αυτό είναι λοιπόν εκείνο για το οποίο έχω υποσχεθή να ομιλήσω. Και άκου την συνέχεια, για να γνωρίσης ότι τα λόγια μου είναι αληθινά, και τίποτε δεν είναι ψεύδος από όλα αυτά. Είπεν ο Θεός στον Αδάμ. «Ην ώραν φάγεσθε από του ξύλου, ου ενετειλάμην υμίν τούτου μόνον μη φαγείν, θανάτω αποθανείσθε», δηλαδή τον ψυχικόν θάνατο, πράγμα που και έγινε την ιδίαν ώρα, γι’ αυτό και εγυμνώθη από την αθάνατον στολήν του. Τίποτε περισσότερον δεν είπεν ο Θεός και τίποτε περισσότερον δεν έγινε. Διότι
προγνωρίζοντας ο Θεός ότι ο ‘Αδάμ πρόκειται να αμαρτήση, και θέλοντας να τον συγχωρήση, όταν αυτός μετανοούσε, με τίποτε περισσότερον, όπως είπαμε, δεν τον απείλησε. Επειδή όμως ηρνήθη την αμαρτίαν του, και δεν μετενόησε ούτε όταν ηλέγχθη από τον Θεόν (διότι είπε: «Η γυνή, ην δέδωκάς μοι, αύτη με ηπάτησεν», σαν δηλαδή να λέγη στον Θεόν. «Σύ έπταισες. Η γυναίκα, την οποία συ μου έδωσες, αύτη με εξηπάτησε»), γι’ αυτό και ο Θεός του λέγει: «Εν κόπω και ιδρώτι φαγή τον άρτον σου, και ακάνθας και τριβόλους ανατελεί σοι η γη» και τελευταία ότι «γη ει και εις γην απελεύση». Ήθελα να μετανοήσης, λέγει, και να επανέλθης στην προηγουμένην σου διαγωγή. Επειδή όμως είσαι τόσο σκληρός, φύγε λοιπόν από κοντά μου, και η απομακρυνσή σου θα σου είναι αρκετή για παιδαγωγία, επειδή είσαι χώμα, και στο χώμα θα επιστρέψης.
Γνωρίζεις λοιπόν τώρα ότι, επειδή μετά την παράβαση δεν μετενόησε να ειπή «Ήμαρτον», εξορίζεται και προστάσσεται να ζη με κόπο και ιδρώτα. Γι’ αυτό και κατεδικάσθη να επιστρέψη στην γην από την οποίαν ελήφθη. Και αυτό γίνεται φανερόν από την συνέχεια. Αφήνοντας λοιπόν αυτόν, έρχεται στην Εύα, θέλοντας να δείξη ότι δικαίως και αυτή θα εξορισθή, αφού δεν θέλει να μετανοήση, και της λέγει: «Τι τούτο εποίησας;» για να ειπή τουλάχιστον αυτή το «Ήμαρτον». Διότι ποία άλλη ανάγκη έκαμε τον Θεόν να της απευθύνη αυτά τα λόγια, παρά μόνον για να ειπή: «Από την αφροσύνη μου, Δέσποτα, το έπραξα αυτό, η ταπεινή και αθλία, και παρήκουσα εσέ τον Κυριόν μου. Ελέησόν με!»

Αλλά δεν είπε αυτό. Και τι είπε; «Ο όφις εξηπάτησέ με». Ω τι αναισθησία! Και συνωμίλησες με τον όφιν, ο οποίος σου ωμιλούσε κατά του Δεσπότου, και προτίμησες αυτόν αντί του Θεού που σε έπλασε, και εθεώρησες προτιμοτέραν και αληθεστέραν την συμβουλήν εκείνου από την εντολήν του Δεσπότου; Και επειδή ούτε αυτή ημπόρεσε να ειπή το «Ήμαρτον» , εκβάλλονται από την τρυφήν, εξορίζονται από τον Παράδεισο και από τον Θεόν. Αλλά πρόσεχε, παρακαλώ, το βάθος του μυστηρίου του φιλανθρώπου Θεού, και μάθε και διδάξου από αυτά ότι, εάν μετανοούσαν, δεν θα είχαν εκδιωχθή, δεν θα είχαν κατακριθή, δεν θα είχαν καταδικασθή να επιστρέψουν στην γην από την οποία προήλθαν. Και τι έγινε έπειτα;
Όταν εξεδιώχθησαν και έπεσαν ήδη από την αρχή μέσα στους ιδρώτες και τους σωματικούς κόπους, ήρχισαν δε να πεινούν και να διψούν, και συγχρόνως να ριγούν και να τρέμουν και να πάσχουν αυτά τα οποία και εμείς πάσχουμε σήμερα, αισθάνθησαν περισσότερο την δυστυχία και το κατάντημά τους, αλλά και την ιδίαν την κακοφροσύνη τους, και την ανέκφραστον φιλανθρωπία του Θεού. Περιπατώντας λοιπόν και καθήμενοι έξω από τον Παράδεισο, μετανοούσαν, έκλαιαν, εθρηνούσαν, εκτυπούσαν το πρόσωπο, εξερρίζωναν τα μαλλιά τους, καταδικάζοντας με οδυρμούς την σκληροκαρδία τους, και αυτό όχι μόνον μίαν ημέραν ούτε δύο ή δέκα, αλλά, πιστέψετέ το, σε όλην τους την ζωή. Και πώς δεν θα έκλαιαν πάντοτε και διαρκώς, ενθυμούμενοι εκείνον τον πράον και ήρεμον Δεσπότην, εκείνην την τρυφήν την ανέκφραστο, τα απερίγραπτα κάλλη των ανθέων εκείνων, την αμέριμνον εκείνην και ακοπίαστον ζωή, τις ανόδους και τις καθόδους των αγγέλων προς αυτούς; Διότι όπως εκείνοι που είχαν εκλεγή από κάποιον άρχοντα του παρόντος κόσμου ως προσωπικοί του υπηρέτες, όσον μεν διατηρούν ανόθευτον τον σεβασμό και την τιμή και την δουλεία προς τον κύριόν τους και αγαπούν αυτόν και τους ομοδούλους των, απολαμβάνουν και την προς αυτόν παρρησία και την εύνοια και την αγάπη του, ζώντας μέσα σε πολλήν άνεση και τρυφή και σπατάλη. Εάν όμως αλαζονευθούν κατά του κυρίου τους, και αποθρασυνθούν και αυθαδιάσουν εναντίον των συνδούλων τους, τότε εκπίπτουν από την προς αυτόν παρρησία και την αγάπη και την εύνοιάν του, εξορίζονται σε χώρα μακρινήν, και υποβάλλονται κατόπιν διαταγής του σε μυρίους πειρασμούς, μέσα σε κόπους και σε μεγάλες ταλαιπωρίες. Έτσι ολο και περισσότερον συνειδητοποιούν την άνεση την οποίαν απελάμβαναν, και πόσον εζημιώθησαν από την στέρησιν τόσων αγαθών.

Το ίδιο έπαθαν και οι πρωτόπλαστοι, οι οποίοι όσον ήσαν στον Παράδεισον, απελάμβαναν όλα εκείνα τα αγαθά, έπειτα όμως εξέπεσαν από αυτά και εξωρίσθησαν. Όταν αισθάνθησαν από πού έπεσαν, πάντοτε θρηνούσαν, πάντοτε έκλαιαν, επικαλούμενοι την ευσπλαγχνίαν του Κυρίου τους. Αλλά Αυτός τι κάνει, ο πλούσιος σε έλεος και βραδύς σε τιμωρίες; Επειδή είδε ότι εταπεινώθησαν, την μεν απόφαση που είχε λάβει δεν την ματαιώνει εντελώς —αυτό το έκαμε προς σωφρονισμόν ιδικόν μας, και για να μην υπερηφανεύεται κανείς κατά του ποιητού των όλων— προγνωρίζοντας δε ως Θεός και την πτώση τους και την μετάνοιαν, είχε ορίσει από την αρχήν, οπωσδήποτε πριν να δημιουργήση τα πάντα, και τον καιρόν και τον χρόνον και πώς και πότε θα τους ανακαλέση από την εξορία, με τρόπο μυστικόν και από κάθε κτίσμα ανεξιχνίαστο. Πράγματι, ακόμη και αν όλα τα μυστήρια της Θείας αυτής οικονομίας αποκαλυφθούν σε κάποιους, και θελήσουν να τα γράψουν, δεν θα φθάση ούτε ο χρόνος ούτε το χαρτί ούτε το μελάνι, ούτε ο κόσμος όλος θα χωρέση τα βιβλία αυτά που θα γραφούν. Όπως λοιπόν από ευσπλαγχνίαν είχεν ειπεί και προορίσει από πριν, έτσι ακριβώς και έπραξε. Και αυτούς τους οποίους για την αναίδειάν τους και για την αμετανόητο καρδία και γνώμην εξεδίωξε από τον Παράδεισον, όταν μετενόησαν όπως έπρεπε, και εταπεινώθησαν αξίως, και έκλαυσαν, και εθρήνησαν, Αυτός ο ίδιος, ο μόνος Μονογενής Υιός και Λόγος, από μόνον τον προάναρχον Πατέρα, κατήλθεν, όπως όλοι γνωρίζετε, και όχι μόνον έγινε άνθρωπος όμοιος με εκείνους, αλλά και να αποθάνη όπως αυτοί κατεδέχθη, προτιμώντας βίαιον και επονείδιστον θάνατο. Κατήλθε δε και στον Άδη, και από εκεί τους ανέστησε. Αυτός λοιπόν ο οποίος τόσα έπαθε γι’ αυτούς, για να τους ανακαλέση από την μακράν εκείνην εξορίαν, εάν μετανοούσαν στον Παράδεισο, δεν θα τους συμπαθούσε; Και πώς όχι, αφού είναι από την φύση του φιλάνθρωπος, και τους εδημιούργησε ακριβώς γι’ αυτό, για να απολαμβάνουν δηλ. τα αγαθά του μέσα στoν Παράδεισο και να δοξάζουν τoν ευεργέτην τους; Ναι, πράγματι αδελφοί, αυτό, όπως φρονώ, θα εγίνετο. Για να μάθης δε και τα υπόλοιπα, και να πιστεύσης περισσότερο στoν λόγον, άκου και τα εξής! Εάν είχαν μετανοήσει όταν ακόμη ήσαν μέσα στoν Παράδεισον, εκείνον τον ίδιον Παράδεισο θα απελάμβαναν και τίποτε περισσότερο. Επειδή δε για την αμετανοησία τους εξεβλήθησαν, μετά ταύτα ζώντας μέσα στις θλίψεις, μετενόησαν και έκλαυσαν πολύ. Αυτά, όπως είπα, δεν θα τα επάθαιναν, εάν είχαν μετανοήσει μέσα στoν Παράδεισον. Για τους πόνους λοιπόν αυτούς και τους ιδρώτες και τους κόπους, και για την καλήν τους μετάνοια, θέλοντας ο Δεσπότης Θεός να τους τιμήση και να τους δοξάση, αλλά και να τους κάνη να λησμονήσουν όλα εκείνα τα δεινά, τι κάνει; Πρόσεξε, παρακαλώ, το μέγεθος της φιλανθρωπίας! Όταν κατήλθε στον Άδη και τους ανέστησε, δεν τους αποκατέστησε πάλι στον Παράδεισον από όπου εξέπεσαν, αλλά τους ανέβασε σ’ αυτόν τον ίδιον τον ουρανόν του ουρανού. Και αφού ο Κύριος εκάθισε εκ δεξιών του προανάρχου Πατρός του και Θεού, τι λέγεις ότι τον έκαμε αυτόν, ο οποίος ήταν κατά φύσιν δούλος του; Τον έκαμε κατά χάριν πατέρα του! (αφού ο ίδιος αυτοαποκαλείται Υιός του ανθρώπου). Είδες σε ποίον ύψος τον ανέβασε ο Δεσπότης, για την μετάνοια και την ταπείνωση και τους θρήνους και τα δάκρύα του;
Ω δύναμις της μετανοίας και των δακρύων! Ω πέλαγος ανεκφράστου φιλανθρωπίας και ανεξιχνιάστου ελέους, αδελφοί! Διότι όχι μόνον εκείνον, αλλά και όλους τους απογόνους του, εμάς δηλαδή τα τέκνα του, οι οποίοι μιμούμεθα την εξομολόγησιν εκείνου, την μετάνοια, τον θρήνο, τα δάκρυα και τα άλλα τα οποία προείπαμε, τους ετίμησε και τους εδόξασε, τόσον όσον και εκείνον, όσους μέχρι σήμερα κάνουν όπως έκανε εκείνος, και όσους θα τον μιμηθούν από σήμερα, είτε κοσμικοί είναι είτε μοναχοί. «Αμήν», είπεν ο αψευδής Θεός, «ουκ εγκαταλείψω αυτούς ποτέ, αλλ’ ως αδελφούς μου και φίλους και πατέρας και μητέρας και συγγενείς και συγκληρονόμους μου αναδείξω αυτούς, και εδόξασα και δοξάσω. Και εν τω ουρανώ άνω και επί της γης κάτω, και της ζωής αυτών και ευφροσύνης και δόξης ουκ έσται τέλος ποτέ».
Να μη προφασίζονται λοιπόν αυτοί που επιζητούν προφάσεις, ούτε να λέγουν ότι είναι πλήρης η επιρροή της παραβάσεως του Αδάμ επάνω μας, και ότι αυτό είναι που μας ελκύει προς τα κάτω, προς την αμαρτία. Διότι όποιοι το σκέπτονται και το λέγουν αυτό, νομίζουν ότι ανωφελώς και ματαίως έγινε η παρουσία του Κυρίου και Θεού μας, πράγμα που μόνον οι αιρετικοί λέγουν, όχι οι πιστοί. Πράγματι, για ποίον άλλον λόγο κατήλθε και εγεύθη τον θάνατο, παρά μόνον βεβαίως για να καταργήση την καταδίκη που προήλθε από την αμαρτία, και να ελευθερώση το γένος μας από την δουλεία και ενέργειαν του εχθρού που το πολεμεί; Διότι αυτό είναι η πραγματική αυτεξουσιότης, δηλαδή το να μήν εξουσιαζώμεθα με οποιονδήποτε τρόπον από κάποιον άλλον. …….
Ας μη αποδίδη λοιπόν την ευθύνην και ας μη κατηγορή τον Αδάμ, αλλά τoν εαυτόν του καθένας από εμάς, ο οποίος περιπίπτει σε οποιαδήποτε αμαρτίαν, και ας επιδεικνύη αξίαν μετάνοια όπως εκείνος, εάν βεβαίως θέλη να επιτύχη την αιωνίαν εν Χριστώ ζωήν…
Εκείνος που συλλογίζεται πάντοτε τις αμαρτίες του, και συνεχώς βλέπει εμπρός του την μέλλουσαν κρίσιν, και μετανοεί, και κλαίει θερμώς, αυτός υπερβαίνει όλα μαζί τα πάθη και τα αμαρτήματα, και τα υπερνικά ανυψούμενος από την μετάνοιαν, ώστε να μην ημπορή ούτε ένα από αυτά να φθάση και να προσεγγίση την ψυχή του στο ύψος εκείνο που πετά. Εάν δε ο νους μας, πτερωμένος από την μετάνοια και τα δάκρυα, και από την πνευματικήν ταπείνωση που γεννάται από αυτά, δεν ανυψωθή στο ύψος της απαθείας, δεν θα ημπορέσωμε να ελευθερωθούμε, δεν θα παύσουν να μας κεντούν πότε το ένα, πότε το άλλο πάθος, και να μας κατασπαράσσουν σαν άγρια θηρία.
Μετά δε τoν θάνατον, εξ αιτίας αυτών, θα χάσωμε την Βασιλείαν των Ουρανών, και από αυτά πάλι θα τιμωρηθούμε αιωνίως. Γι’ αυτό σας παρακαλώ όλους, πνευματικοί μου πατέρες και αδελφοί, και ποτέ δεν θα παύσω να παρακαλώ την αγάπη σας, να μην αμελήσετε την σωτηρία σας, αλλά με κάθε τρόπο να προσπαθήσετε να ανυψωθήτε ολίγον από την γη. Και όταν γίνη αυτό το θαύμα, το οποίο θα σας καταπλήξη, το να ανυψωθήτε δηλαδή από την γη και να υπερίπτασθε στον αέρα, δεν θα θελήσετε πλέον να κατέλθετε ούτε καν για λιγο και να σταθήτε στην γην. Λέγοντας δε «γην» εννοώ το σαρκικόν, και «αέρα» το πνευματικόν φρόνημα. Διότι εάν ο νους ελευθερωθή από τους πονηρούς λογισμούς και τα πάθη, και δι’ αυτού αντικρύσωμε την ελευθερίαν την οποία μας εχάρισεν ο Χριστός, δεν θα καταδεχθούμε πλέον να κατέλθωμε στην προηγουμένην δουλεία της αμαρτίας και του σαρκικού φρονήματος, αλλά συμφώνως με τους λόγους του Κυρίου, δεν θα παύσωμε να γρηγορούμε και να προσευχώμεθα, έως ότου μεταβούμε προς την εκείθεν μακαριότητα και τύχωμε των αιωνίων αγαθών, «χάριτι και φιλανθρωπία του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, ω πρέπει πάσα δόξα εις τους αιώνας των αιωνων. Αμήν».



21 Φεβρουαρίου 2012

Τέταρτος ήχος θεωρητικά στοιχεία .



Την σειρά των κυρίων ήχων κλείνει ο Τέταρτος που κατά την
παράδοση είναι ο υπό των αρχαίων ονομαζόμενος Μιξολύδιος .
Τον τρόπο αυτό λέγεται ότι τον βρήκε η Σαπφώ και ονομάστηκε έτσι λόγω της μεγάλης συγγένειας που έχει ιδιαίτερα στα ειρμολογικά μέλη, με τον Λύδιο (δεύτερο ήχο), ωστόσο ο Γαβριήλ ιερομόναχος (14ος -15ος αιώνας), τον ονομάζει αυτόν τον ήχο Μιλήτιον, επειδή ακουγόταν ποιο πολύ στην Μίλητο, και τον πλάγιό του Υπομιλήτιο, ανήκει δε στο διατονικό γένος .

Βάση: Ο κύριος τέταρτος της Παπαδικής έχει βάση τον Δι (άγια), οτέταρτος στιχηραρικός έχει βάση τον Πα, αλλά καταλήγουν τα μέλη του στον Βου (τεταρτόπρωτος), και ο ειρμολογικός έχει βάση τον Βου στην μεσότητα του ήχου (μέσος λέγετος).Κλίμακα: Χρησιμοποιεί την διατονική κλίμακα ανάλογα με την βάση άλλες φορές με συνημμένα τετράχορδα (...των 12-10-8) όπως στην περίπτωση του άγια, ή με διαζευγμένα τετράχορδα  (...των 10-8-12 στη περίπτωση του στιχηραρικού εκ του Πα, και ...8-12-10 στην περίπτωση του λεγέτου εκ του Βου), από μείζονα τόνο 12 μορίων.

Δεσπόζοντες Φθόγγοι: Για τον λέγετο είναι Βου-Δι-Ζω,
Για τον στιχηραρικό είναι Πα-Βου-Δι και για τον Άγια εκ του Δι είναι Δι-Βου-Ζω.


Καταλήξεις: Στα ειρμολογικά γίνονται ατελείς καταλήξεις στους Πα-Βου-Δι εντελείς και τελικές στον Βου. Στα στιχηραρικά ατελείς στον Δι-Βου, εντελείς στον Πα, και τελικές στον Βου.
Τα παπαδικά μέλη καταλήγουν ατελώς στους Πα και Ζω, εντελώς και τελικά στον Δι.

 Έλξεις: Στα ειρμολογικά μέλη ο Πα (δίεση) έλκεται από τον Βου, και ο Κε (ύφεση) έλκεται από τον Δι, εξ ου και η ομοιότητα του με τον δεύτερο ήχο, σε σημείο να χαρακτηρίζεται ως ήχος δεύτερος διατονικός (με διαφορετική πορεία του μέλους και φυσικά στις καταλήξεις).
Στα στιχηραρικά λαμβάνεται συχνά ο Ζω με ύφεση, και ο Γα με δίεση (όταν δεσπόζει ο Δι), ενώ στον Άγια πολλές φορές όταν το μέλος ενδιατρίβει στο  οξύ(Δι έως ανω Πα)  κατά την ανάβαση έχουμε Κε οξυμένο(δίεση) –Ζω φυσικό ενώ κατά την κατάβαση, Ζω εν υφέση και Κε φυσικό.
Σύστηματα: ακολουθεί το οχτάχορδο ή διαπασών (…των φθόγγων..), και η έκτασή του μπορεί να είναι από τον Βαρύ Δι έως και τον άνω Γα΄.

Ειδική περίπτωση αποτελεί ο πρόλογος «Κατεπλάγη Ιωσήφ», και όλα τα τροπάρια που προσομοιάζουν σε αυτό το κάθισμα.
Φέρει κανονικά την μαρτυρία των τετάρτων κυρίων ήχων εκ του Δι, μόνο που ευθύς εξ αρχής τίθεται φθορά του πλαγίου του Δευτέρου στον Δι, οπότε το τροπάριο ψάλλεται, με την χρωματική κλίμακα του πλβ΄και καταλήγει στον Δι.

Η ονομασία αυτού του ήχου είναι Τέταρτος Χρωματικός νενανώ, το γνωστό παλατινό μέλος (…επειδή στο παλάτι …οι αυτοκράτορες αγαπούσαν το ηχόχρωμα αυτού του ήχου και αρέσκονταν να το απολαμβάνουν από τους μαΐστορες  πρωτοψάλτες…).
Παρακάτω παραθέτουμε τις κλίμακες που μόλις περιγράψαμε:






Το ήθος του τετάρτου ήχου: Το ήθος του ήχου διαφέρει, στα ειρμολογικά, στα στιχηραρικά και στα παπαδικά.
Στα ειρμολογικά έχει χαρακτήρα πανηγυρικό ευφρόσυνο και τερπνό, στα στιχηραρικά, το ήθος του είναι ησυχαστικό, σεμνό και απλό, ενώ στα παπαδικά, σοβαρό, μεγαλοπρεπές και κατανυκτικό.
Ο Χρύσανθος στο μέγα θεωρητικό του αναφέρει :..το ήθος του τετάρτου ήχου σώζει χαρακτήρα πανηγυρικό και χορευτικό.
Όταν έχει βάση τον Δι, σώζει το αξιωματικό και μεγαλοπρεπές, όταν έχει τον Βου, το παθητικό και ηδονικό, όταν δε έχει βάση τον Πα, το ταπεινό και διαπεραστικό της καρδίας στην παρακίνηση των ψυχικών δυνάμεων.
 Οι Ιαμβικοί στίχοι της Ωκταήχου λένε τα παρακάτω:

«πανηγυριστής και χορευτής ων φέρεις
Τέταρτον εύχος μουσικωτάτη  κρίσει.
Συ τους χορευτάς δεξιούμενους πλάττεις,
Φωνάς βραβεύεις, και κροτών εν κυμβάλοις.
Σε τον τέταρτον ήχον ως εφωνίας πλήρη,
Χορευτών ευλογούσι τα στίφη.»

Δηλαδή :Συ ο Τέταρτος ήχος που έχεις ύφος πανηγυρικό και χορευτικό, διεκδικείς όμοιο καύχημα, τέταρτο κατά σειρά, συμφώνως με εκτίμηση και κρίση μουσικωτάτη. Εσύ παραλαμβάνεις τους χορευτές και τους συνοδεύεις με ζωηρούς ήχους οργάνων, τους μορφώνεις και τους διαπλάθεις με την μουσική σου, και χαρίζεις βραβεία στις φωνές που ψάλλουν τις μελωδίες σου. Επειδή  Τέταρτε ήχε είσαι πλούσιος σε μελωδικές γραμμές σε επαινούν και εγκωμιάζουν τα πλήθη των χορευτών.
 Παρακάτω παραλλαγή και μέλος...από τα περισσότερα αναστάσιμα του τετάρτου ήχου.

Απηχήματα…των τετάρτων ήχων μπορείτε να ακούσετε στο παρακάτω βίντεο.





16 Φεβρουαρίου 2012

Κυριακή της Απόκρεω


 
Μια νέα εκπομπή(….μπορεί να κατέβει ΕΔΩ…για τις επόμενες τρεις εβδομάδες …) που αναφέρεται στην Κυριακή της Απόκρεω με ωφέλιμες  διηγήσεις, και επίκαιρους ύμνους από τους μεγάλους του αναλογίου, όπως Χρυσν. Θεοδοσόπουλος, Αθ.Καραμάνης, Δημ.Ιωαννίδης, αγιορείτικη αδελφότητα Δανιηλαίων.

 Καλή ακρόαση 
  
"Αποστολική περικοπή της Κυριακής της Απόκρεω" 

Πρς Κορινθίους Α΄ πιστολς Παύλου τ νάγνωσμα 8:8-13 , 9:1-2
δελφοί, βρμα μς ο παρστησι τ Θε· οτε γρ ἐὰν φγωμεν περισσεομεν, οτε ἐὰν μ φγωμεν στερομεθα. Βλπετε δ μπως ξουσα μν ατη πρσκομμα γνηται τος σθενοσιν. Ἐὰν γρ τις δ σε, τν χοντα γνσιν, ν εδωλείῳ κατακεμενον, οχ συνεδησις ατο σθενος ντος οκοδομηθσεται ες τ τ εδωλθυτα σθειν;
Κα πολεται σθενν δελφς π τ σ γνσει, δι ν Χριστς πθανεν. Οτω δ μαρτνοντες ες τος δελφος κα τπτοντες ατν τν συνεδησιν σθενοσαν ες Χριστν μαρτνετε. Διπερ ε βρμα σκανδαλζει τν δελφν μου, ο μ φγω κρα ες τν αἰῶνα, να μ τν δελφν μου σκανδαλσω. Οκ εμ πστολος; οκ εμ λεθερος; οχ Ιησον Χριστν τν Κριον μν ἑώρακα; ο τν ργον μου μες στε ν Κυρίῳ; Ε λλοις οκ εμ πστολος, λλ γε μν εμ· γρ σφραγς τς μς ποστολς μες στε ν Κυρίῳ.

Νεοελληνική απόδοση
Αδελφοί, δεν είναι οι τροφές που θα καθορίσουν τη θέση μας απέναντι στον Θεό∙ ούτε αν δεν φάμε κάποιες απ’ αυτές χάνουμε κάτι ούτε αν φάμε αποκτάμε κάτι παραπάνω. Προσέξτε όμως, μήπως το ελεύθερο αυτό δικαίωμα σας γίνει αιτία να σκοντάψουν και να πέσουν εκείνοι που η πίστη τους είναι αδύνατη. Πράγματι, αν κάποιος, απ’ αυτούς δει εσένα, που έχεις τη «γνώση», να κάθεσαι στο τραπέζι ενός ειδωλολατρικού ναού, η συνείδησή του, αφού αυτός είναι αδύνατος, δεν θα παρασυρθεί από το παράδειγμά σου και δεν θα παρακινηθεί να τρώει τα ειδωλόθυτα; Έτσι, η δική σου «γνώση» θα προκαλέσει τον χαμό αυτού του αδυνάτου, του αδελφού μας, για τον οποίον ο Χριστός έδωσε τη ζωή του. Αμαρτάνοντας όμως μ’ αυτόν τον τρόπο απέναντι στους αδελφούς και πληγώνοντας τη συνείδησή τους που είναι αδύνατη, αμαρτάνετε απέναντι στον ίδιο τον Χριστό. Γι’ αυτό, αν κάποια τροφή μπορεί να γίνεται αιτία να σκοντάφτει και να πέφτει ο αδελφός μου, εγώ δεν θα βάλω ποτέ κρέας στο στόμα μου, για να μην γίνω αιτία να πέσει ο αδελφός μου. Πάρτε παράδειγμα εμένα. Δεν είμαι απόστολος; δεν είμαι ελεύθερος; δεν είδα αναστημένο τον Ιησού, τον Κύριό μας; δεν είστε εσείς ο καρπός του κόπου μου στην υπηρεσία του Κυρίου; Κι αν ακόμα άλλοι αρνούνται να με αναγνωρίσουν ως απόστολο, για σας οπωσδήποτε είμαι∙ γιατί η ίδια η ύπαρξη της Εκκλησίας σας είναι η απόδειξη πως είμαι απόστολος.

                                          ΕΝΝΟΩ ΤΗΝ ΗΜΕΡΑ ΕΚΕΊΝΗ ΚΑΡΑΜΑΝΗΣ.



Ευαγγελική περικοπή της Κυριακής της Απόκρεω

κ το κατ Ματθαον (κε΄ 31 - 46)
Επεν Κύριος· ταν λθ υἱὸς το νθρπου ν τ δξ ατο κα πντες ο γιοι γγελοι μετ' ατο, ττε καθσει π θρνου δξης ατο· 32 κα συναχθσεται μπροσθεν ατο πντα τ θνη, κα φοριε ατος π' λλλων, σπερ ποιμν φορζει τ πρβατα π τν ρφων, 33 κα στσει τ μν πρβατα κ δεξιν ατο τ δ ρφια ξ εωνμων.
34 τ
τε ρε βασιλες τος κ δεξιν ατο· δετε, ο ελογημνοι το πατρς μου, κληρονομσατε τν τοιμασμνην μν βασιλεαν π καταβολς κσμου· 35 πενασα γρ κα δκατ μοι φαγεν, δψησα κα ποτσατ με, ξνος μην κα συνηγγετ με, 36 γυμνς κα περιεβλετ με, σθνησα κα πεσκψασθ με, ν φυλακ μην κα λθετε πρς με. 37 ττε ποκριθσονται ατ ο δκαιοι λγοντες· κριε, πτε σε εδομεν πεινντα κα θρψαμεν, διψντα κα ποτσαμεν; 38 πτε δ σε εδομεν ξνον κα συνηγγομεν, γυμνν κα περιεβλομεν; 39 πτε δ σε εδομεν σθεν ν φυλακ κα λθομεν πρς σε; 40 κα ποκριθες βασιλες ρε ατος· μν λγω μν, φ' σον ποισατε ν τοτων τν δελφν μου τν λαχστων, μο ποισατε. 41 Ττε ρε κα τος ξ εωνμων· πορεεσθε π' μο ο κατηραμνοι ες τ πρ τ αἰώνιον τ τοιμασμνον τ διαβλ κα τος γγλοις ατο· 42 πενασα γρ κα οκ δκατ μοι φαγεν, δψησα κα οκ ποτσατ με, 43 ξνος μην κα ο συνηγγετ με, γυμνς κα ο περιεβλετ με, σθενς κα ν φυλακ κα οκ πεσκψασθ με. 44 ττε ποκριθσονται ατ κα ατο λγοντες· κριε, πτε σε εδομεν πεινντα διψντα ξνον γυμνν σθεν ν φυλακ κα ο διηκονσαμν σοι; 45 ττε ποκριθσεται ατος λγων· μν λγω μν, φ' σον οκ ποισατε ν τοτων τν λαχστων, οδ μο ποισατε. 46 κα πελεσονται οτοι ες κλασιν αἰώνιον, ο δ δκαιοι ες ζων αἰώνιον.
Απόδοση στη νεοελληνική
Είπε ο Κύριος: «Όταν έρθει ο Υιός του Ανθρώπου με όλη τη μεγαλοπρέπεια και θα τον συνοδεύουν όλοι οι άγιοι άγγελοι, θα καθίσει στο βασιλικό θρόνο του. Τότε θα συναχθούν μπροστά του όλα τα έθνη, και θα τους ξεχωρίσει όπως ξεχωρίζει ο βοσκός τα πρόβατα από τα κατσίκια. Τα πρόβατα θα τα τοποθετήσει στα δεξιά του και τα κατσίκια στ’ αριστερά του. Θα πει τότε ο βασιλιάς σ’ αυτούς που βρίσκονται δεξιά του: ‘‘ελάτε, οι ευλογημένοι απ’ τον Πατέρα μου, κληρονομήστε τη βασιλεία που σας έχει ετοιμαστεί απ’ την αρχή του κόσμου. Γιατί, πείνασα και μου δώσατε να φάω, δίψασα και μου δώσατε να πιω, ήμουν ξένος και με περιμαζέψατε, γυμνός και με ντύσατε, άρρωστος και μ’ επισκεφθήκατε, φυλακισμένος κι ήρθατε να με δείτε’’. Τότε θα του απαντήσουν οι άνθρωποι του Θεού: ‘‘Κύριε, πότε σε είδαμε να πεινάς και σε θρέψαμε ή να διψάς και σου δώσαμε να πιείς; Πότε σε είδαμε άρρωστον ή φυλακισμένον κι ήρθαμε να σε επισκεφθούμε;’’ Τότε θα τους απαντήσει ο βασιλιάς: ‘‘σας βεβαιώνω πως αφού τα κάνατε αυτά για έναν από τους άσημους αδερφούς μου, τα κάνατε για μένα’’.
Ύστερα θα πει και σ’ αυτούς που βρίσκονται αριστερά του: ‘‘φύγετε από μπροστά μου, καταραμένοι• πηγαίνετε στην αιώνια φωτιά που έχει ετοιμαστεί για το διάβολο και τους δικούς του. Γιατί, πείνασα και δε μου δώσατε να φάω, δίψασα και δε μου δώσατε να πιω, ήμουν ξένος και δε με περιμαζέψατε, γυμνός και δε με ντύσατε, άρρωστος και φυλακισμένος και δεν ήρθατε να με δείτε’’. Τότε θα του απαντήσουν κι αυτοί: ‘‘Κύριε, πότε σε είδαμε πεινασμένον ή διψασμένον ή ξένον ή γυμνόν ή άρρωστον ή φυλακισμένον και δε σε υπηρετήσαμε;’’ Και θα τους απαντήσει: ‘‘σας βεβαιώνω πως αφού δεν τα κάνατε αυτά για έναν από αυτούς τους άσημους αδερφούς μου, δεν τα κάνατε ούτε για μένα’’. Αυτοί λοιπόν θα πάνε στην αιώνια τιμωρία, ενώ οι δίκαιοι στην αιώνια ζωή».


                                                    ''Προκαθάρωμεν εαυτούς'' Πρίγγος.